Đầu tư cổ phiếu là một hình thức đầu tư tăng thu nhập thụ động được nhiều người quan tâm trong những năm gần đây. Vậy cách chơi cổ phiếu như thế nào? Đặc biệt, đối với người mới bắt đầu, cần chuẩn bị gì và làm sao để đầu tư an toàn? Hãy cùng Tạp Chí Tài Chính khám phá chi tiết cách chơi cổ phiếu và các lưu ý quan trọng trong bài viết dưới đây!
Chơi cổ phiếu là gì?
Cách chơi cổ phiếu, hay còn gọi là đầu tư chứng khoán, là quá trình mua và bán cổ phiếu của các công ty được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán. Mỗi cổ phiếu tượng trưng cho một phần quyền sở hữu trong công ty. Khi sở hữu cổ phiếu, bạn không chỉ trở thành cổ đông mà còn có cơ hội tham gia chia sẻ lợi nhuận cũng như tăng trưởng của doanh nghiệp.
Các loại cổ phiếu
Theo quy định tại Điều 114 của Luật Doanh nghiệp 2020, hiện nay có hai loại cổ phiếu chính, bao gồm cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi. Cụ thể:
Cổ phiếu phổ thông (Common stock): Là loại cổ phiếu được phát hành bởi công ty cổ phần, xác nhận quyền sở hữu một phần vốn trong công ty. Đây là loại chứng khoán cơ bản nhất, đại diện cho quyền sở hữu và lợi ích của cổ đông trong doanh nghiệp.
Cổ phiếu ưu đãi (Preferred Stock): Là loại cổ phiếu được phát hành dành cho những cổ đông ưu đãi, được chia thành các loại sau:
- Cổ phiếu ưu đãi cổ tức: Là loại cổ phiếu mà người sở hữu được hưởng mức cổ tức cao hơn so với cổ phiếu phổ thông hoặc nhận mức cổ tức cố định hằng năm, không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty.
- Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại: Là loại cổ phiếu mà người sở hữu được công ty hoàn trả vốn góp ban đầu theo yêu cầu hoặc các điều kiện ghi trong Điều lệ công ty. Dù được hưởng các quyền lợi cơ bản như cổ đông phổ thông, họ không có quyền biểu quyết, dự họp Đại hội đồng cổ đông, hoặc đề cử vào Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát.
- Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết: Là loại cổ phiếu mang lại cho người sở hữu số phiếu biểu quyết cao hơn so với cổ phiếu phổ thông, theo quy định trong Điều lệ công ty. Cổ đông sở hữu loại cổ phiếu này không được phép chuyển nhượng cổ phiếu cho người khác.
Màu hiển thị
Để biết cách chơi cổ phiếu, bạn cũng cần nhận biết bảng màu trên bảng hiển thị cổ phiếu. Bảng giá chứng khoán thường sử dụng 5 màu sắc chủ đạo để thể hiện biến động giá, bao gồm các màu: xanh lá, đỏ, vàng, tím, xanh lơ. Ý nghĩa của từng màu như sau:
- Màu xanh lá: Thể hiện giá cổ phiếu đang tăng so với phiên giao dịch trước đó. Điều này cho thấy cổ phiếu đang được nhà đầu tư ưa chuộng và có triển vọng tăng trưởng.
- Màu đỏ: Ngược lại với màu xanh lá cây, màu đỏ cho biết giá cổ phiếu đang giảm so với phiên giao dịch trước đó. Điều này có thể do nhiều yếu tố như kết quả kinh doanh kém, tin tức tiêu cực hoặc tâm lý nhà đầu tư bi quan.
- Màu vàng: Thể hiện giá cổ phiếu không có sự thay đổi so với phiên giao dịch trước đó, tức là giá đóng cửa của phiên hôm nay bằng với giá đóng cửa của phiên hôm qua.
- Màu tím: Thể hiện giá cổ phiếu đã đạt mức trần giao dịch. Điều này có nghĩa là không có giao dịch nào có thể diễn ra ở mức giá cao hơn trong phiên giao dịch đó.
- Màu xanh lơ: Thể hiện giá cổ phiếu đã đạt mức sàn giao dịch. Điều này có nghĩa là không có giao dịch nào có thể diễn ra ở mức giá thấp hơn trong phiên giao dịch đó.
Khung giờ giao dịch chứng khoán trên các sàn phổ biến
Thời gian giao dịch chứng khoán trên các sàn giao dịch thường diễn ra trong khung giờ hành chính. Cụ thể, các phiên giao dịch được mở từ thứ Hai đến thứ Sáu, ngoại trừ các ngày nghỉ lễ.
Khung giờ giao dịch được chia thành hai phiên: sáng từ 9h đến 11h30 và chiều từ 13h đến 15h. Đây là thời gian quan trọng để nhà đầu tư thực hiện các giao dịch mua bán cổ phiếu.
Các loại lệnh trong giao dịch cổ phiếu
1. Lệnh giới hạn (LO)
Lệnh giới hạn (LO) là một loại lệnh trong giao dịch chứng khoán, cho phép nhà đầu tư mua hoặc bán cổ phiếu tại mức giá đã xác định trước hoặc mức giá tốt hơn. Lệnh này giúp đảm bảo rằng giao dịch chỉ được thực hiện khi giá đạt yêu cầu, mang lại sự kiểm soát tốt hơn cho nhà đầu tư.
Lệnh LO có hiệu lực từ thời điểm nhập vào hệ thống cho đến khi ngày giao dịch kết thúc hoặc khi nhà đầu tư huỷ bỏ. Nếu lệnh được đặt ngoài giờ giao dịch hoặc trong giờ nghỉ trưa, hệ thống sẽ giữ lệnh ở trạng thái “chờ xử lý” và chỉ kích hoạt khi phiên giao dịch tiếp theo bắt đầu. Đối với sàn UPCoM, lệnh LO có thể thực hiện đến 15h, trong khi các sàn khác kết thúc trước 14h45.
2. Lệnh thị trường (MP) trên sàn HOSE
Lệnh thị trường (MP) là một loại lệnh được sử dụng để mua chứng khoán tại mức giá bán thấp nhất hoặc bán chứng khoán tại mức giá mua cao nhất đang có trên thị trường. Đây là lệnh giúp thực hiện giao dịch nhanh chóng, đảm bảo ưu tiên khớp lệnh ngay tại mức giá tốt nhất hiện tại.
Nếu khối lượng lệnh MP không khớp hết, phần còn lại sẽ tiếp tục được khớp tại các mức giá tiếp theo cho đến khi hết khối lượng. Trong trường hợp lệnh không thể khớp thêm, hệ thống sẽ tự động chuyển lệnh MP thành lệnh giới hạn (LO) tại mức giá gần nhất hoặc hủy lệnh nếu không có lệnh đối ứng. Lệnh này chỉ hoạt động trong các phiên khớp lệnh liên tục và đảm bảo tính linh hoạt trong giao dịch.
3. Lệnh thị trường (MP) trên sàn HNX
Sàn HXN cũng định nghĩa khái niệm về lệnh thị trường giống như sàn HOSE, nhưng có sự khác nhau ở sự phân chia các loại lệnh. Cụ thể, lệnh thị trường được chia thành 3 loại:
- Lệnh MAK (Lệnh thị trường khớp và huỷ): Là một loại lệnh thị trường cho phép thực hiện toàn bộ hoặc một phần khối lượng đặt lệnh ngay khi được nhập vào hệ thống giao dịch. Phần còn lại của lệnh sẽ bị hủy ngay sau khi khớp.
- Lệnh MOK (Lệnh thị trường khớp toàn bộ hoặc hủy): Là lệnh thị trường yêu cầu khớp toàn bộ khối lượng đặt lệnh ngay khi nhập vào hệ thống. Nếu không thể khớp đủ toàn bộ khối lượng, lệnh sẽ tự động bị hủy.
- Lệnh MTL (Lệnh thị trường giới hạn): Là lệnh cho phép khớp toàn bộ hoặc một phần khối lượng chứng khoán đặt mua/bán. Phần chưa được khớp sau khi thực hiện sẽ tự động chuyển thành lệnh giới hạn (LO).
4. Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá mở cửa (ATO)
Lệnh ATO (At the Opening Order) là lệnh đặt mua hoặc bán chứng khoán với mức giá tại thời điểm mở cửa phiên giao dịch. Lệnh này được ưu tiên xử lý trước các lệnh giới hạn khi khớp lệnh trong giai đoạn xác định giá mở cửa.
Nếu trên sổ lệnh chỉ tồn tại lệnh ATO, giá mở cửa sẽ được xác định mà không có khớp lệnh thực hiện. Sau khi kết thúc thời điểm khớp lệnh mở cửa, nếu lệnh ATO không được thực hiện hoặc chỉ thực hiện một phần, phần còn lại sẽ tự động bị hủy bỏ.
5. Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá đóng cửa (ATC)
Lệnh ATC (At the Closing Order) là lệnh giao dịch chứng khoán được thực hiện tại mức giá đóng cửa của phiên giao dịch. Lệnh này được ưu tiên trước các lệnh giới hạn khi hệ thống khớp lệnh trong giai đoạn xác định giá đóng cửa.
Nếu trong sổ lệnh chỉ có duy nhất lệnh ATC, hệ thống sẽ chỉ xác định giá đóng cửa mà không có khớp lệnh nào được thực hiện. Sau khi phiên giao dịch kết thúc, bất kỳ phần nào của lệnh ATC chưa được thực hiện sẽ tự động bị hủy bỏ.
6. Lệnh điều kiện (lệnh chờ)
Lệnh điều kiện là một loại lệnh giao dịch chứng khoán được thiết kế để tự động kích hoạt và thực hiện khi các điều kiện do nhà đầu tư đặt ra được thỏa mãn. Lệnh này có thể duy trì hiệu lực trong nhiều ngày, cho đến khi lệnh được khớp hoàn toàn hoặc hết thời gian hiệu lực mà nhà đầu tư đã lựa chọn.
Lệnh điều kiện thường được chia thành nhiều loại, tùy thuộc vào mục đích và cách thức giao dịch của nhà đầu tư, như:
- Lệnh TCO: Đặt trước phiên giao dịch và duy trì tối đa 30 ngày.
- Lệnh PRO: Sử dụng để giao dịch tại mức giá ATO, trần, ATC hoặc sàn, có hiệu lực từ phiên giao dịch kế tiếp và kéo dài trong 30 ngày.
- Lệnh ST: Hỗ trợ nhà đầu tư chốt lãi hoặc cắt lỗ với hiệu lực 30 ngày.
- Lệnh TS: Tối ưu hóa giao dịch với các thông số linh hoạt như khối lượng, giá trị, hoặc tỷ lệ phần trăm.
7. Lệnh khớp lệnh sau giờ (PLO)
Lệnh khớp lệnh sau giờ (PLO) là loại lệnh giao dịch chứng khoán được thực hiện tại mức giá đóng cửa sau khi phiên giao dịch chính thức kết thúc. Lệnh này cho phép nhà đầu tư tham gia giao dịch ngoài giờ giao dịch thông thường với các đặc điểm như sau:
- Thời điểm thực hiện: Lệnh PLO chỉ được nhập vào hệ thống trong khung giờ giao dịch sau phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa.
- Khớp lệnh ngay lập tức: Khi được nhập vào hệ thống và có lệnh đối ứng phù hợp, lệnh PLO sẽ được khớp ngay lập tức với mức giá đóng cửa của ngày giao dịch.
- Không thể sửa hoặc hủy: Sau khi đặt, lệnh PLO không cho phép nhà đầu tư chỉnh sửa hoặc hủy bỏ.
- Điều kiện nhập lệnh: Nếu không xác định được giá đóng cửa trong các phiên giao dịch trước đó, lệnh PLO sẽ không thể nhập vào hệ thống.
Đơn vị giao dịch
Tại Việt Nam hiện nay, có 3 sàn giao dịch chứng khoán chính thức:
- HOSE (Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh).
- HNX (Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội).
- UpCOM.
Hướng dẫn chơi cổ phiếu chi tiết, an toàn
Cách chơi cổ phiếu hiệu quả và an toàn không chỉ nằm ở việc đầu tư bao nhiêu tiền, mà quan trọng hơn là bạn cần trang bị cho mình kiến thức vững chắc về thị trường và cách thức giao dịch. Dưới đây là một số hướng dẫn chi tiết giúp bạn có thể bắt đầu chơi cổ phiếu một cách tự tin và an toàn!
Tìm hiểu về thị trường chứng khoán
Trước khi bắt đầu tham gia đầu tư, hãy dành thời gian học cách chơi cổ phiếu và hiểu rõ các khái niệm cơ bản như cổ phiếu, thị trường chứng khoán, và các yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Tham gia các khóa học, đọc sách đầu tư tài chính hoặc theo dõi các chuyên gia tài chính để có cái nhìn tổng quan. Điều này rất quan trọng, đặc biệt nếu bạn là người mới và đang tìm kiếm cách chơi cổ phiếu cho người mới bắt đầu.
Tạo tài khoản giao dịch
Để thực hiện giao dịch, bạn cần tạo tài khoản tại một sàn chứng khoán uy tín. Lựa chọn sàn phù hợp với bạn, chú ý đến phí giao dịch và các tiện ích mà họ cung cấp. Với cách chơi cổ phiếu online, bạn có thể đăng ký tài khoản giao dịch trực tuyến, nhanh chóng và tiện lợi, giúp tiết kiệm thời gian và bắt đầu đầu tư dễ dàng hơn.
Bắt đầu với số tiền nhỏ
Nếu bạn là người mới hoặc chưa có nhiều kinh nghiệm, đừng nên đầu tư toàn bộ số tiền bạn có. Bắt đầu với một số tiền nhỏ để làm quen với thị trường và giảm thiểu rủi ro. Việc này giúp bạn học hỏi kinh nghiệm mà không phải chịu quá nhiều áp lực từ các khoản lỗ lớn ngay từ đầu.
Đa dạng hóa danh mục đầu tư
Một trong những cách hiệu quả để giảm rủi ro là đa dạng hóa danh mục đầu tư. Không nên đặt tất cả tiền của bạn vào một loại cổ phiếu duy nhất. Hãy tìm hiểu và đầu tư vào nhiều ngành nghề khác nhau để cân bằng lợi nhuận và rủi ro. Nếu bạn đang phân vân nên mua cổ phiếu nào, hãy xem xét các công ty có tiềm năng tăng trưởng ổn định.
Nghiên cứu kỹ trước khi mua
Đừng mua cổ phiếu chỉ dựa trên tin đồn hoặc những lời khuyên chưa được kiểm chứng. Hãy nghiên cứu kỹ về công ty mà bạn muốn đầu tư, bao gồm báo cáo tài chính, lịch sử hoạt động, và các yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Đây là bước quan trọng để đảm bảo bạn đưa ra quyết định đúng đắn và có được cách chơi cổ phiếu an toàn.
Theo dõi đầu tư của bạn
Sau khi mua cổ phiếu, bạn cần thường xuyên theo dõi tình hình thị trường và hiệu suất danh mục đầu tư. Bạn có thể theo dõi tình hình tăng giảm của các mã cổ phiếu trên website của các sàn giao dịch hoặc ngay trên điện thoại của mình.
Kiên nhẫn và kỷ luật
Đầu tư cổ phiếu đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỷ luật. Đừng để cảm xúc chi phối quyết định của bạn, đặc biệt khi thị trường biến động. Hãy tuân thủ kế hoạch đầu tư đã đề ra và luôn nhớ rằng lợi nhuận thường đến từ những quyết định dài hạn thay vì các giao dịch tức thời.
Cân nhắc sử dụng các công cụ đầu tư khác
Ngoài việc mua cổ phiếu trực tiếp, bạn cũng có thể cân nhắc sử dụng các công cụ đầu tư khác như: mua trái phiếu, cổ phiếu, đầu tư vàng, bất động sản… để giúp bạn phân bổ vốn linh hoạt hơn. Những lựa chọn này phù hợp cho những ai muốn tham gia đầu tư nhưng chưa có nhiều kinh nghiệm. Bạn có thể tham khảo thêm từ các dịch vụ tư vấn tài chính cá nhân để đưa ra chiến lược phù hợp.
Những lưu ý khi chơi cổ phiếu để an toàn
Lựa chọn loại cổ phiếu
Trước khi quyết định thực hành cách chơi cổ phiếu, hãy dành thời gian để phân tích và chọn loại cổ phiếu phù hợp với mục tiêu tài chính của bạn. Đối với người mới, ưu tiên các cổ phiếu thuộc doanh nghiệp lớn, có lịch sử hoạt động ổn định và tiềm năng phát triển bền vững. Các công ty dẫn đầu trong lĩnh vực hoặc ngành nghề bạn hiểu rõ sẽ là sự lựa chọn an toàn hơn.
Lựa chọn thời điểm mua cổ phiếu thích hợp
Thị trường chứng khoán luôn biến động, và việc chọn đúng thời điểm mua có thể ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của bạn. Hãy theo dõi sát sao các yếu tố như xu hướng giá cổ phiếu, tình hình kinh tế vĩ mô, và các thông báo quan trọng từ công ty bạn muốn đầu tư.
Đối với người mới, việc tránh mua vào khi giá cổ phiếu đang tăng nóng hoặc giảm mạnh mà không có lý do rõ ràng sẽ giúp bạn hạn chế rủi ro. Nếu chưa biết cách mua cổ phiếu hiệu quả, bạn có thể tham khảo ý kiến từ các chuyên gia hoặc học hỏi kinh nghiệm từ nhà đầu tư lâu năm.
Lựa chọn chiến lược đầu tư cổ phiếu phù hợp
Mỗi nhà đầu tư cần có một chiến lược đầu tư rõ ràng để có thể đạt được mục tiêu tài chính. Một số chiến lược phổ biến bao gồm: đầu tư giá trị, đầu tư tăng trưởng, hoặc đầu tư lướt sóng. Đối với người mới, việc theo đuổi chiến lược dài hạn với các cổ phiếu có tiềm năng tăng trưởng ổn định sẽ an toàn hơn.
Trên đây là những nội dung về cách chơi cổ phiếu cho người mới bắt đầu mà Tạp Chí Tài Chính muốn chia sẻ đến bạn. Hy vọng bài viết này sẽ giúp ích trên con đường chinh phục tài chính của các bạn. Đừng quên theo dõi và cập nhật những tin tức tài chính của chúng tôi để có thể trau dồi thêm kiến thức mỗi ngày.
