Đầu tư cổ phiếu đang trở thành xu hướng của nhiều người để gia tăng tài sản một cách hiệu quả. Tuy nhiên, cách mua cổ phiếu sao cho an toàn và đạt được lợi nhuận cao không phải ai cũng biết. Trong bài viết này, Tạp Chí Tài Chính sẽ hướng dẫn mua cổ phiếu từ A-Z cùng những lưu ý quan trọng giúp bạn tự tin bắt đầu hành trình đầu tư của mình.
Kiến thức cần nắm trước khi mua cổ phiếu
Cổ phiếu là chứng chỉ hoặc bút toán do doanh nghiệp phát hành, xác nhận vốn góp và quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư. Điều này đồng nghĩa với việc người nắm giữ cổ phiếu sẽ trở thành một cổ đông và đồng sở hữu doanh nghiệp.
Thị trường cổ phiếu Việt Nam hiện nay gồm 2 loại chính là cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi. Theo đó, khung giờ giao dịch chứng khoán trên các sàn phổ biến thường diễn ra vào giờ hành chính: Từ 9h – 11h30 và 13h – 15h, từ thứ 2 đến thứ 6 (trừ ngày lễ).
Đơn vị giao dịch
Trước khi tìm hiểu về cách mua cổ phiếu, hãy cùng khám phá các thuật ngữ quan trọng. Đầu tiên là đơn vị giao dịch. Đơn vị giao dịch là một thuật ngữ được sử dụng trong lĩnh vực tài chính, chứng khoán hoặc các thị trường giao dịch, để chỉ khối lượng tối thiểu hoặc quy mô tiêu chuẩn của một giao dịch đối với một loại tài sản cụ thể.
Các đơn vị giao dịch tại thị trường chứng khoán Việt Nam gồm có:
- UPCOM: Lô chẵn (100), lô lẻ (1-99).
- HNX: Lô chẵn (100), lô lẻ (1-99).
- HOSE: Lô chẵn (10), lô lẻ (1-9).
Các màu sắc và ý nghĩa trong bảng giá chứng khoán
Để biết cách mua cổ phiếu, bạn cần nhận biết các màu sắc hiển thị trên bảng giá chứng khoán. Các màu hiển thị trên bảng giá chứng khoán sẽ thể hiện tình trạng giao dịch, bước giá, giá gần nhất, giá cao/thấp nhất trong phiên và tổng khối lượng giao dịch.
- Màu vàng: Đại diện cho giá tham chiếu, tức là mức giá không thay đổi so với giá đóng cửa của phiên giao dịch trước đó.
- Màu đỏ: Thể hiện rằng giá cổ phiếu đang giảm so với giá tham chiếu. Mức giá này thấp hơn giá tham chiếu nhưng cao hơn mức giá sàn.
- Màu xanh lá cây: Biểu thị rằng giá cổ phiếu đang tăng so với giá tham chiếu. Giá này thường cao hơn mức tham chiếu nhưng thấp hơn mức giá trần.
- Màu tím: Chỉ ra mức giá trần, tức là mức giá cao nhất mà cổ phiếu có thể đạt trong một phiên giao dịch. Mức này thường được quy định bởi từng sàn giao dịch cụ thể.
- Màu xanh dương: Thể hiện mức giá sàn, tức là mức giá thấp nhất mà nhà đầu tư có thể đặt lệnh mua hoặc bán trong phiên giao dịch. Mức này cũng được xác định dựa trên giá tham chiếu và khác nhau giữa các sàn (ví dụ, 7% tại HOSE, 10% tại HNX).
- Màu trắng: Đại diện cho các mã cổ phiếu chưa thực hiện giao dịch, tức là chưa có lệnh mua hoặc bán nào được khớp.
Những màu sắc này giúp nhà đầu tư nhanh chóng nắm bắt tình hình thị trường và đưa ra quyết định giao dịch phù hợp.
Các loại cổ phiếu trên thị trường
Đối với nhiều người chưa có kinh nghiệm đầu tư sẽ không khỏi đắn đo nên mua cổ phiếu nào để lợi nhuận cao? Hiện nay hầu hết các doanh nghiệp đều phát hành 2 loại cổ phiếu như sau:
Cổ phiếu thường (phổ thông)
Là loại cổ phiếu người sở hữu có quyền dự họp đại hội cổ đông và tham gia biểu quyết các vấn đề quan trọng của công ty. Người sở hữu cổ phiếu này sẽ được hưởng cổ tức theo tình hình kinh doanh của công ty, cùng với đó là những giá trị cổ phiếu họ đang nắm giữ.
Vậy mua cổ phiếu bao lâu thì nhận được cổ tứ? Câu trả lời chính là bạn cần mua cổ phiếu trước ngày chốt danh sách cổ đông để được nhận cổ tức. Ngày chốt danh sách cổ đông là ngày mà công ty xác định những ai sẽ được nhận cổ tức. Nếu bạn mua cổ phiếu sau ngày này, bạn sẽ không được hưởng cổ tức trong đợt chia đó.
Cổ phiếu ưu đãi
Mang lại nhiều quyền lợi và lợi nhuận ổn định hơn, người sở hữu loại cổ phiếu này còn được nhận cổ tức đầu tiên. Nếu xảy ra tình huống xấu nhất như công ty phá sản thì người người đầu tư sẽ được công ty ưu tiên trả trước. Tuy nhiên, cũng đi kèm theo một số hạn chế so với cổ phiếu phổ thông. Chẳng hạn, sở hữu cổ phiếu ưu đãi bạn sẽ không có quyền bầu cử và tham gia biểu quyết vào những vấn đề quan trọng của công ty.
Lợi ích và rủi ro khi đầu tư cổ phiếu
Lợi ích khi đầu tư cổ phiếu
Những lý do dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ lợi ích của việc đầu tư cổ phiếu:
Tiềm năng sinh lời cao
Khi bạn gửi tiết kiệm lãi suất chỉ dao động từ 5 – 6,7%/năm. Nhưng nếu đầu tư vào cổ phiếu lợi nhuận có thể tăng lên 15%/năm nhờ vào sự tăng trưởng của công ty và giá cổ phiếu theo thời gian. Cổ phiếu của các công ty tăng trưởng càng mạnh có thể mang lại lợi suất vượt trội.
Cổ tức hấp dẫn
Một số công ty chia cổ tức cho cổ đông, giúp bạn nhận được thu nhập thụ động đều đặn ngoài việc tăng giá trị cổ phiếu.
Tính thanh khoản cao
Cổ phiếu là một loại tài sản dễ dàng mua bán trên thị trường chứng khoán, giúp bạn có thể nhanh chóng rút vốn khi cần thiết.
Đảm bảo tính linh hoạt
Đầu tư vào cổ phiếu dù ít hay nhiều đề có khả năng đem đến lợi nhuận cho người đầu tư. Đồng thời, lợi ích của việc đầu tư cổ phiếu còn được thể hiện qua nguồn vốn, cách thức đầu tư lẫn mua bán cổ phiếu khi bạn có nhu cầu. Với sự linh hoạt này sẽ giảm thiểu được những rủi ro khi có những thay đổi trong các kênh đầu tư khác như bất động sản hay trái phiếu.
Rủi ro khi đầu tư cổ phiếu
Bên cạnh những lợi ích mang lại, đầu tư cổ phiếu cũng có những rủi ro tiềm ẩn mà bạn nên biết:
- Nguồn lực tài chính: Thu nhập, tiết kiệm, nợ nần và các tài sản khác.
- Hiểu biết về kinh tế, xã hội: Thị trường chứng khoán sẽ bị tác động mạnh mẽ bởi yếu tố kinh tế và xã hội. Vì vậy, để đầu tư hiệu quả, bạn nên nâng cao kiến thức để có quyết định sáng suốt.
- Tâm lý trước rủi ro: Khi giá trị đầu tư giảm mạnh, sẽ tác động đến tâm lý của bạn. Những người dễ lo lắng có thể ra quyết định sai lầm.
- Yếu tố khác: Những khoản chi tiêu lớn, áp lực từ gia đình hay bạn bè cũng ảnh hưởng đến khả năng chịu rủi ro của bạn.
Khi mua cổ phiếu bạn đừng chỉ dành sự quan tâm lớn đến lợi nhuận, mà hãy xác định việc đầu tư sẽ có rủi ro. Điều quan trọng là mức độ lường trước và giảm thiểu rủi ro xuống mức đáng kể. Để làm được điều này, bạn hãy thường xuyên trang bị đầy đủ kiến thức về đầu tư và liên tục cập nhật những tin tức tài chính để nắm bắt được những thay đổi của thị trường lẫn kinh tế nhằm đưa ra những quyết định thông minh.
Các lệnh cơ bản khi giao dịch cổ phiếu
Để trả lời cho câu hỏi mua cổ phiếu như thế nào là an toàn? Trước tiên bạn cần nắm được các lệnh cơ bản khi giao dịch cổ phiếu mới có thể đặt mua cổ phiếu:
Lệnh LO (Limit Order)
Lệnh này cho phép người đầu tư mua/bán chứng khoán tại một mức giá xác định, có hiệu lực từ khi nhập vào hệ thống cho đến khi phiên giao dịch kết thúc.
Lệnh ATO (At the Opening)
Lệnh được khớp tại giá mở cửa trong 15 phút đầu phiên giao dịch. Lệnh này ưu tiên khớp trước mọi lệnh giới hạn và tự động huỷ nếu không được thực hiện hoặc không khớp hết sau khi giá mở cửa xác định.
Lệnh ATC (At the Closing)
Đây là lệnh được khớp tại giá đóng cửa trong 15 phút cuối phiên giao dịch. Lệnh ATC ưu tiên trước các lệnh giới hạn và tự động huỷ nếu không được thực hiện hoặc không khớp hết sau khi giá đóng cửa xác định.
Lưu ý: Mức giá mở cửa (ATO) và đóng cửa (ATC) được xác định dựa trên giá có khối lượng khớp lớn nhất tại thời điểm giao dịch.
Mỗi lệnh sẽ có đặc điểm và thời gian thực hiện khác nhau. Vì vậy, bạn hãy dành thời gian làm quen với các lệnh này để hiểu rõ và sử dụng hiệu quả khi tham gia giao dịch.
Mua cổ phiếu ở đâu?
Hiện nay, nhà đầu tư tại Việt Nam có thể mua cổ phiếu thông qua 3 sàn giao dịch chính:
- Sàn HNX: Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, nơi niêm yết và giao dịch các cổ phiếu của công ty lớn và vừa.
- Sàn HOSE: Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh, tập trung các công ty lớn và có giá trị vốn hóa cao nhất trên thị trường.
- Sàn UPCoM: Hệ thống giao dịch dành cho cổ phiếu của các công ty đại chúng chưa niêm yết, tạo cơ hội giao dịch cho các công ty đang trong quá trình chuẩn bị niêm yết chính thức.
Nếu bạn là người mới bắt đầu và không biết nên mua cổ phiếu ở đâu thì có thể tham khảo qua 2 cách dưới đây:
Đặt mua qua tổng đài công ty mua giới
Với hình thức này sẽ phổ biến với những người không quen sử dụng những thiết bị công nghệ như: laptop, máy tính bảng, điện thoại thông minh… Tuy nhiên, để mua cổ phiếu qua tổng đài thì bạn cần đến công ty mua giới để đăng ký dịch vụ trực tiếp. Lúc này, công ty sẽ cung cấp cho bạn một số điện thoại để liên hệ và khi có nhu cầu mua bất kỳ loại cổ phiếu nào bạn sẽ liên lạc thông qua số điện thoại đó.
Đặt mua cổ phiếu bằng hình thức online qua smartphone/laptop
Đây được xem là cách mua cổ phiếu không chỉ tiện lợi và đơn giản nhất, mà còn đảm bảo an toàn tuyệt đối. Với cách mua cổ phiếu online này, quá trình đặt lệnh mua sẽ được thực hiện trực tuyến hoàn toàn, người mua không cần phải đến trực tiếp sàn giao dịch. Bạn chỉ cần có tài khoản giao dịch của một công ty môi giới chứng khoán thì dễ dàng đặt lệnh mua bất kỳ loại cổ phiếu nào ở mọi lúc mọi nơi.
Hướng dẫn chi tiết cách mua cổ phiếu
Bước 1: Mở tài khoản giao dịch chứng khoán
Đây là bước đầu tiên khi tham gia đầu tư chứng khoán. Tài khoản giao dịch sẽ là nơi lưu trữ tiền và cổ phiếu bạn đã mua. Để mở tài khoản, bạn cần chuẩn bị thẻ căn cước công dân. Bạn hoàn toàn có thể mở tài khoản trực tiếp hoặc online tại các sàn giao dịch chứng khoán uy tín.
Bước 2: Nạp tiền vào tài khoản giao dịch
Sau khi mở tài khoản giao dịch, bạn cần nạp một khoản tiền vào để bắt đầu giao dịch. Lúc này, mức tiền nạp tối thiểu không cố định, phụ thuộc vào số tiền bạn muốn đầu tư. Chỉ từ vài triệu đồng, bạn đã có thể mua cổ phiếu của các công ty tốt tại Việt Nam. Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo tư vấn từ các chuyên viên hỗ trợ tại sàn giao dịch.
Bước 3: Chọn cổ phiếu để mua
Trước khi mua cổ phiếu, bạn cần tìm hiểu kỹ về công ty, ngành nghề, tình hình tài chính, kết quả kinh doanh và triển vọng phát triển. Các yếu tố quan trọng khi chọn cổ phiếu bao gồm:
- Tiềm năng tăng trưởng: Xem xét lợi nhuận, doanh thu và chiến lược phát triển của công ty.
- Giá cổ phiếu: So sánh giá cổ phiếu với các chỉ số tài chính như P/E, P/B và các đối thủ trong ngành.
- Tính thanh khoản: Chọn cổ phiếu có thanh khoản cao để dễ dàng mua bán mà không ảnh hưởng đến giá.
Bước 4: Đặt lệnh mua cổ phiếu
Các loại lệnh mua cổ phiếu
Khi mua cổ phiếu, việc sử dụng các loại lệnh mua là yếu tố quan trọng để đạt được kết quả đầu tư tối ưu. Ba loại lệnh mua chính mà nhà đầu tư thường xuyên sử dụng bao gồm:
- Lệnh mua thị trường: Khớp với lệnh bán có giá tốt nhất trên thị trường.
- Lệnh mua giới hạn: Chỉ khớp khi giá cổ phiếu đạt mức giá bạn đã đặt hoặc thấp hơn.
- Lệnh mua điều kiện: Lệnh mua sẽ chỉ được thực hiện khi đạt đủ một số điều kiện cụ thể mà bạn yêu cầu.
Cách đặt lệnh mua cổ phiếu
Để đặt lệnh mua, bạn cần nhập các thông tin vào hệ thống giao dịch của công ty chứng khoán: Mã cổ phiếu, số lượng cổ phiếu, loại lệnh mua và giá mua. Hiểu rõ cách thức này, sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư hiệu quả trên thị trường chứng khoán.
Bước 5: Theo dõi và quản lý danh mục đầu tư
Cách theo dõi danh mục đầu tư
Nếu muốn theo dõi hiệu quả danh mục đầu tư, bạn cần kết hợp thông tin từ hệ thống giao dịch và các trang web tài chính, từ đó sẽ có cái nhìn toàn diện và tổng quát hơn. Dưới đây là những yếu tố quan trọng cần lưu ý:
- Giá cổ phiếu.
- Lợi nhuận/lỗ của danh mục đầu tư.
- Tình hình tài chính của các công ty.
Cách quản lý danh mục đầu tư
Cần thường xuyên theo dõi và điều chỉnh danh mục, xem xét thông tin thị trường, sự kiện kinh tế và tình hình tài chính của doanh nghiệp. Đặc biệt, không nên đầu tư toàn bộ vốn vào một cổ phiếu duy nhất, để giảm thiểu rủi ro khi thị trường biến động.
Cách mua cổ phiếu nước ngoài
Với nhiều nhà đầu tư họ không chỉ mua cổ phiếu trong nước mà còn quan tâm đến cách mua cổ phiếu nước ngoài. Dưới đây là những bước mua cổ phiếu nước ngoài rất đơn giản mà bạn có thể tham khảo:
- Bước 1: Tìm hiểu và lựa chọn nhà môi giới chứng khoán uy tín.
- Bước 2: Mở tài khoản giao dịch quốc tế.
- Bước 3: Lựa chọn chứng khoán để đầu tư.
- Bước 4: Lựa chọn chiến thuật giao dịch khớp với các loại lệnh.
- Bước 5: Đa dạng hóa danh mục đầu tư ở thị trường cổ phiếu.
Cách mua cổ phiếu phát hành thêm
Theo Điều 124 Luật Doanh nghiệp, việc chào bán cổ phần cho cổ đông hiện hữu là khi công ty tăng thêm số lượng cổ phần và bán toàn bộ số cổ phần đó cho cổ đông hiện hữu theo tỷ lệ sở hữu cổ phần của họ. Vậy quyền mua cổ phiếu là gì? Đó là quyền của cổ đông hiện hữu được mua cổ phiếu mới với mức giá ưu đãi. Tỷ lệ phát hành cổ phiếu thêm có thể thay đổi tùy vào từng đợt chào bán.
Những lưu ý khi chọn mua cổ phiếu
- Tìm hiểu kỹ thông tin về công ty: Trước khi mua cổ phiếu, bạn cần nghiên cứu kỹ về công ty phát hành như lịch sử hoạt động, báo cáo tài chính, lợi nhuận, chiến lược phát triển và vị thế trên thị trường.
- Xác định mục tiêu đầu tư: Hãy rõ ràng về mục tiêu đầu tư của bạn là ngắn hạn hay dài hạn, giúp bạn lựa chọn cổ phiếu phù hợp và quản lý rủi ro hiệu quả.
- Phân tích thị trường và ngành: Hãy theo dõi các yếu tố như tình hình tài chính, lãi suất và cạnh tranh ngành để đưa ra quyết định chính xác.
- Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Đừng tập trung toàn bộ vốn vào một cổ phiếu hay ngành nghề duy nhất. Việc đa dạng hóa giúp bạn giảm thiểu rủi ro từ biến động giá của một cổ phiếu hoặc ngành cụ thể.
- Lựa chọn thời điểm mua hợp lý: Giá cổ phiếu luôn biến động, nên việc chọn thời điểm mua là yếu tố quan trọng. Phân tích kỹ thuật (xu hướng giá, biểu đồ) và phân tích cơ bản (giá trị của cổ phiếu) sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn.
- Quản lý tâm lý đầu tư: Thị trường chứng khoán có thể biến động mạnh, bạn hãy giữ bình tĩnh, không nên bị cuốn theo tâm lý đám đông hoặc quyết định dựa trên cảm xúc.
- Chú ý các loại phí giao dịch: Phí giao dịch chứng khoán bao gồm phí môi giới, thuế thu nhập cá nhân từ cổ tức hoặc lợi nhuận và phí dịch vụ khác. Những chi phí này ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của bạn, nên cần tính toán cẩn thận.
- Theo dõi và đánh giá thường xuyên: Việc thường xuyên theo dõi tình hình doanh nghiệp, biến động giá cổ phiếu và các yếu tố vĩ mô sẽ giúp điều chỉnh chiến lược đầu tư kịp thời nếu phát sinh rủi ro.
Bài viết trên là những thông tin quan trọng về cách mua cổ phiếu, hy vọng sau khi tìm hiểu qua những nội dung được chia sẻ trong bài sẽ giúp bạn tự tin hơn trong việc đầu tư cổ phiếu. Và đừng quên đầu tư cổ phiếu luôn đi kèm rủi ro, vì vậy hãy trang bị kiến thức đầy đủ và quản lý vốn thông minh để tối ưu hóa lợi nhuận.
