Chứng khoán và cổ phiếu là hai khái niệm quen thuộc trong thị trường tài chính, nhưng nhiều người vẫn nhầm lẫn giữa chúng. Để giúp bạn hiểu rõ hơn, Tạp Chí Tài Chính sẽ giải thích sự khác biệt giữa chứng khoán và cổ phiếu, đồng thời cung cấp các thông tin cần thiết về cách đầu tư, định giá cổ phiếu, cũng như các nguyên tắc hoạt động của thị trường chứng khoán. Hãy cùng khám phá để trang bị cho mình kiến thức tài chính vững vàng và tối ưu hóa các cơ hội đầu tư!
Thông tin chung về chứng khoán và cổ phiếu
Theo Luật Chứng khoán Việt Nam (Luật số 70/2019/QH14), chứng khoán được định nghĩa tại Điều 4, trong đó quy định chứng khoán là các công cụ tài chính bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh, và các công cụ tài chính khác. Cổ phiếu, theo Điều 121 của Luật này, là chứng khoán thể hiện phần vốn góp của cổ đông trong công ty cổ phần và có quyền lợi tương ứng.
Chứng khoán là gì? Đặc điểm? Phân loại
Chứng khoán là một loại công cụ tài chính, có thể chuyển nhượng, được sử dụng để chứng nhận quyền sở hữu tài sản hoặc quyền lợi của người sở hữu đối với một doanh nghiệp hoặc tổ chức phát hành. Chứng khoán là một phần không thể thiếu trong các giao dịch tài chính, đóng vai trò quan trọng trong việc huy động vốn cho các doanh nghiệp, đồng thời tạo ra cơ hội đầu tư cho các nhà đầu tư cá nhân và tổ chức.
Đặc điểm của chứng khoán:
Chứng khoán có một số đặc điểm cơ bản sau:
- Tính thanh khoản cao: Chứng khoán có thể được giao dịch dễ dàng trên các thị trường tài chính. Các nhà đầu tư có thể mua bán chứng khoán một cách nhanh chóng, giúp họ linh hoạt điều chỉnh danh mục đầu tư của mình.
- Tính chuyển nhượng: Chứng khoán có thể được chuyển nhượng từ người này sang người khác mà không gặp quá nhiều rào cản pháp lý, miễn là người nhận chuyển nhượng đáp ứng các yêu cầu cần thiết của thị trường hoặc tổ chức phát hành.
- Tính pháp lý chặt chẽ: Mỗi loại chứng khoán đều được cấp giấy chứng nhận sở hữu hợp pháp, có giá trị pháp lý rõ ràng. Điều này bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư và đảm bảo tính minh bạch trong các giao dịch.
- Khả năng sinh lời: Chứng khoán có thể mang lại lợi nhuận dưới nhiều hình thức khác nhau, chẳng hạn như cổ tức từ cổ phiếu, lãi suất từ trái phiếu, hoặc lợi nhuận từ việc mua bán chứng khoán với giá chênh lệch.
- Rủi ro cao: Mặc dù chứng khoán có thể mang lại lợi nhuận cao, nhưng cũng đi kèm với rủi ro, như sự biến động giá trên thị trường, thay đổi trong tình hình kinh tế và tài chính của doanh nghiệp phát hành, hoặc rủi ro pháp lý.
Phân loại chứng khoán
Chứng khoán có thể được phân loại thành ba nhóm chính là chứng khoán nợ, chứng khoán vốn và chứng khoán phái sinh:
1. Chứng khoán nợ:
Đây là các chứng khoán mà người sở hữu sẽ nhận được một khoản lãi suất định kỳ và được hoàn trả vốn gốc khi đến hạn. Các loại chứng khoán nợ phổ biến bao gồm:
- Trái phiếu: Là loại chứng khoán cho phép công ty, chính phủ, hoặc tổ chức phát hành vay vốn từ nhà đầu tư. Trái phiếu thường có kỳ hạn và lãi suất cố định.
- Chứng chỉ tiền gửi và các công cụ nợ khác: Được phát hành bởi ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính, giúp huy động vốn trong thời gian ngắn hạn.
2. Chứng khoán vốn:
Chứng khoán vốn là các chứng khoán mà người sở hữu sẽ có quyền sở hữu một phần vốn của công ty phát hành, đồng thời hưởng lợi từ sự tăng trưởng của doanh nghiệp. Trong đó, cổ phiếu cũng là một loại chứng khoán có chứng nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần của công ty. Cổ phiếu có thể mang lại lợi nhuận từ cổ tức và tăng giá trị cổ phiếu khi công ty phát triển.
3. Chứng khoán phái sinh (tùy chọn bổ sung)
Là các công cụ tài chính có giá trị phụ thuộc vào giá trị của một tài sản cơ sở, chẳng hạn như hợp đồng quyền chọn, hợp đồng kỳ hạn, và hợp đồng tương lai. Chứng khoán phái sinh không trực tiếp tạo ra quyền sở hữu tài sản mà thay vào đó là quyền tham gia vào giao dịch dựa trên sự biến động giá của tài sản cơ sở.
Cổ phiếu là gì? Đặc điểm? Phân loại
Cổ phiếu là một loại chứng khoán, đại diện cho phần sở hữu trong một công ty cổ phần. Khi mua cổ phiếu, bạn trở thành cổ đông và có quyền tham gia vào các quyết định của công ty, cũng như nhận cổ tức từ lợi nhuận công ty.
Đặc điểm của cổ phiếu
Cổ phiếu là một loại chứng khoán thể hiện quyền sở hữu của một cá nhân hoặc tổ chức đối với một phần vốn của công ty phát hành. Dưới đây là các đặc điểm chính của cổ phiếu:
- Chia sẻ quyền sở hữu: Cổ phiếu đại diện cho một phần quyền sở hữu trong một công ty. Cổ đông sở hữu cổ phiếu sẽ có quyền tham gia vào các quyết định của công ty thông qua việc bầu chọn trong Đại hội đồng cổ đông.
- Lợi tức từ cổ phiếu: Cổ đông có thể nhận lợi nhuận từ cổ phiếu qua hai hình thức chính:
- Cổ tức: Là khoản tiền hoặc cổ phiếu mà công ty trả cho cổ đông từ lợi nhuận của công ty.
- Lợi nhuận từ chênh lệch giá: Cổ đông có thể bán cổ phiếu với giá cao hơn giá mua ban đầu để kiếm lời.
- Tính thanh khoản cao: Cổ phiếu có thể được mua bán trên thị trường chứng khoán, vì vậy tính thanh khoản của cổ phiếu tương đối cao, đặc biệt đối với cổ phiếu của những công ty lớn, có thị trường giao dịch sôi động.
- Khả năng rủi ro cao: Giá cổ phiếu có thể tăng hoặc giảm tùy thuộc vào kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu công ty không có lợi nhuận hoặc quyết định không chi trả cổ tức, cổ đông sẽ không nhận được cổ tức.
- Không giới hạn thời gian sở hữu: Cổ phiếu có thể được giữ vô thời hạn, miễn là công ty vẫn hoạt động. Nếu công ty bị giải thể hoặc bị mua lại, cổ đông có thể nhận được khoản tiền tương ứng với giá trị cổ phiếu của mình.
Bên cạnh những đặc điểm trên, cổ đông khi sở hữu cổ phiếu còn có những quyền lợi như sau:
- Quyền biểu quyết: Cổ đông có quyền tham gia bầu cử thành viên Hội đồng quản trị và quyết định các vấn đề quan trọng của công ty.
- Quyền nhận cổ tức: Cổ đông có thể nhận cổ tức dựa trên lợi nhuận của công ty.
- Quyền chuyển nhượng cổ phiếu: Cổ đông có thể bán hoặc chuyển nhượng cổ phiếu của mình trên thị trường chứng khoán (nếu cổ phiếu là cổ phiếu niêm yết).
Phân loại cổ phiếu
Cổ phiếu có thể được phân thành các loại như sau:
- Cổ phiếu phổ thông (common stock): Cổ đông nắm giữ cổ phiếu phổ thông có quyền biểu quyết tại Đại hội đồng cổ đông và nhận cổ tức (nếu có).
- Cổ phiếu ưu đãi (preferred stock): Cổ đông nắm giữ cổ phiếu ưu đãi không có quyền biểu quyết nhưng được ưu tiên nhận cổ tức và thanh toán khi công ty giải thể.
Phân biệt chứng khoán và cổ phiếu
Trong thế giới tài chính, “chứng khoán” và “cổ phiếu” là hai thuật ngữ rất phổ biến nhưng dễ gây nhầm lẫn. Nhiều người không phân biệt được rõ ràng giữa chúng, dù thực tế chúng có những đặc điểm và vai trò khác nhau trong thị trường đầu tư.
Chứng khoán và cổ phiếu có giống nhau không?
Chứng khoán là một thuật ngữ rộng, bao gồm nhiều loại tài sản tài chính có thể giao dịch trên thị trường. Cổ phiếu là một trong các loại chứng khoán, đại diện cho quyền sở hữu một phần trong một công ty. Vì vậy, cổ phiếu là một hình thức chứng khoán, nhưng không phải tất cả chứng khoán đều là cổ phiếu. Chứng khoán có thể bao gồm cả trái phiếu, chứng chỉ quỹ và các công cụ tài chính khác.
Chứng khoán và cổ phiếu khác nhau như thế nào?
Chứng khoán và cổ phiếu khác nhau ở phạm vi và bản chất. Chứng khoán là khái niệm bao quát, còn cổ phiếu chỉ là một phần trong nhóm các loại chứng khoán. Cổ phiếu đại diện cho một phần quyền sở hữu trong công ty, giúp nhà đầu tư tham gia vào lợi nhuận và các quyết định quan trọng của công ty. Trong khi đó, chứng khoán có thể là cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ hay các công cụ tài chính khác, mỗi loại có đặc điểm và lợi ích riêng biệt.
Để quý độc giả có cái nhìn rõ nét về hai khái niệm này, sau đây, hãy cùng Tạp Chí Tài Chính theo dõi bảng phân biệt Chứng khoán và Cổ phiếu:
| Tiêu chí | Chứng khoán | Cổ phiếu |
| Khái niệm | Chứng khoán là công cụ tài chính, có thể chuyển nhượng, dùng để chứng nhận quyền sở hữu tài sản hoặc quyền lợi của người sở hữu đối với tổ chức phát hành. | Cổ phiếu là một loại chứng khoán đại diện cho quyền sở hữu của cổ đông đối với một phần vốn của công ty. |
| Phạm vi | Chứng khoán bao gồm nhiều loại, chẳng hạn như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh, v.v. | Cổ phiếu chỉ là một loại chứng khoán trong nhóm chứng khoán vốn, thể hiện quyền sở hữu trong công ty. |
| Mục đích phát hành | Chứng khoán có thể được phát hành để huy động vốn cho các doanh nghiệp, chính phủ hoặc các tổ chức tài chính. | Cổ phiếu chủ yếu được phát hành bởi các công ty để huy động vốn, đồng thời chia sẻ quyền sở hữu với cổ đông. |
| Quyền lợi của người sở hữu | Tùy thuộc vào loại chứng khoán, người sở hữu có thể nhận lãi suất (trái phiếu), cổ tức (cổ phiếu), hoặc hưởng quyền lợi khác. | Cổ đông sở hữu cổ phiếu có quyền nhận cổ tức và quyền biểu quyết trong Đại hội đồng cổ đông. |
| Hình thức lợi nhuận | Lợi nhuận có thể đến từ lãi suất (trái phiếu), cổ tức (cổ phiếu), hoặc từ việc giao dịch và đầu tư vào chứng khoán. | Lợi nhuận từ cổ phiếu chủ yếu là cổ tức hoặc chênh lệch giá trị khi bán cổ phiếu với giá cao hơn giá mua. |
| Rủi ro | Chứng khoán có nhiều mức độ rủi ro tùy thuộc vào loại (chứng khoán nợ ít rủi ro hơn cổ phiếu hoặc chứng khoán phái sinh). | Cổ phiếu có rủi ro cao hơn so với chứng khoán nợ do sự biến động giá của thị trường chứng khoán và tình hình kinh doanh của công ty. |
| Thanh khoản | Chứng khoán có thể có mức thanh khoản cao hoặc thấp tùy thuộc vào loại và thị trường giao dịch. | Cổ phiếu có thanh khoản cao nếu công ty niêm yết trên sàn chứng khoán và thị trường phát triển. |
| Tính chuyển nhượng | Tất cả các loại chứng khoán đều có tính chuyển nhượng, có thể chuyển nhượng từ người này sang người khác. | Cổ phiếu cũng có tính chuyển nhượng, cổ đông có thể bán hoặc chuyển nhượng cổ phiếu của mình trên thị trường chứng khoán. |
| Đặc điểm pháp lý | Mỗi loại chứng khoán đều có quy định pháp lý riêng biệt và có thể được niêm yết hoặc giao dịch qua các kênh khác nhau. | Cổ phiếu là loại chứng khoán có tính pháp lý rõ ràng, được cấp giấy chứng nhận sở hữu và có thể giao dịch trên sàn chứng khoán. |
Tóm lại, chứng khoán là một khái niệm rộng bao gồm nhiều loại công cụ tài chính khác nhau, trong khi cổ phiếu là một loại chứng khoán cụ thể, thể hiện quyền sở hữu phần vốn của cổ đông trong một công ty.
Hướng dẫn cách mua chứng khoán và cổ phiếu cho người mới bắt đầu
Đối với những ai mới bước vào thế giới tài chính, việc hiểu rõ về chứng khoán và cổ phiếu là bước đầu tiên quan trọng. Mua chứng khoán và cổ phiếu không chỉ là một cơ hội đầu tư mà còn là một chiến lược dài hạn giúp gia tăng tài sản. Dưới đây là những bước cơ bản giúp bạn bắt đầu:
- Hiểu về chứng khoán và cổ phiếu: Chứng khoán bao gồm nhiều loại tài sản tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, và chứng chỉ quỹ. Cổ phiếu là một phần nhỏ của một công ty, và khi mua cổ phiếu, bạn thực chất đang sở hữu một phần nhỏ trong công ty đó.
- Tìm hiểu thị trường chứng khoán: Trước khi bắt đầu đầu tư, bạn cần hiểu về thị trường chứng khoán nơi các cổ phiếu được giao dịch. Thị trường này hoạt động dựa trên cung và cầu, với sự tham gia của các nhà đầu tư cá nhân và tổ chức.
- Lựa chọn công ty chứng khoán: Để giao dịch cổ phiếu, bạn cần mở tài khoản tại một công ty chứng khoán. Việc lựa chọn công ty chứng khoán uy tín và có mức phí hợp lý là điều quan trọng.
- Định giá cổ phiếu: Trước khi mua cổ phiếu, bạn cần biết cách định giá cổ phiếu. Điều này bao gồm việc xem xét các chỉ số tài chính của công ty, tiềm năng phát triển và tình hình thị trường. Định giá cổ phiếu giúp bạn quyết định có nên mua cổ phiếu đó hay không.
- Tích sản cổ phiếu: Một chiến lược dài hạn để tạo ra lợi nhuận từ cổ phiếu là tích sản, tức là mua cổ phiếu dần dần theo thời gian. Điều này giúp bạn giảm thiểu rủi ro từ biến động ngắn hạn của thị trường.
- Theo dõi thị giá cổ phiếu: Sau khi mua cổ phiếu, bạn cần theo dõi thị giá cổ phiếu để quyết định thời điểm bán ra hoặc giữ lại. Thị giá cổ phiếu thay đổi liên tục, và bạn cần có chiến lược quản lý hợp lý.
- Tư vấn tài chính cá nhân: Nếu bạn không tự tin về quyết định đầu tư của mình, việc tìm đến một chuyên gia tư vấn tài chính cá nhân là lựa chọn khôn ngoan. Các chuyên gia sẽ giúp bạn xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp với mục tiêu tài chính của bạn.
Nguyên tắc hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán hoạt động theo nguyên tắc cơ bản của cung và cầu. Khi có nhu cầu cao về một loại cổ phiếu, giá của nó sẽ tăng lên, và ngược lại. Các nhà đầu tư tham gia vào thị trường này nhằm tìm kiếm lợi nhuận từ việc mua bán chứng khoán. Thị trường chứng khoán có sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan chức năng để đảm bảo tính minh bạch và công bằng.
Để đầu tư hiệu quả vào chứng khoán và cổ phiếu, bạn cần hiểu rõ về thị trường, biết cách định giá và theo dõi sự thay đổi của thị giá cổ phiếu. Đồng thời, việc tham khảo tư vấn tài chính cá nhân sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn.
Chứng khoán và cổ phiếu, dù có sự liên quan chặt chẽ nhưng lại mang những đặc điểm và chức năng khác nhau trong thị trường tài chính. Việc hiểu rõ sự phân biệt giữa chúng không chỉ giúp bạn có cái nhìn chính xác về đầu tư mà còn giúp bạn đưa ra quyết định tài chính đúng đắn. Đầu tư cổ phiếu có thể mang lại lợi nhuận cao, nhưng cũng đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc và chiến lược hợp lý. Nếu bạn là người mới bắt đầu, việc tìm hiểu và tư vấn tài chính cá nhân sẽ giúp bạn dễ dàng tiếp cận và xây dựng kế hoạch đầu tư hiệu quả.
