Để đánh giá hiệu quả hoạt động của một doanh nghiệp trên sàn chứng khoán, nhà đầu tư có thể dựa vào các chỉ số tài chính, trong đó Gross Margin là một chỉ số quan trọng giúp đưa ra cái nhìn tổng quan. Hãy cùng Tạp Chí Tài Chính phân tích chi tiết hơn về chỉ số này thông qua bài viết dưới đây.
Gross margin là gì?
Gross Margin hay Gross Profit Margin (GPM) là chỉ số tài chính được tính bằng cách lấy lợi nhuận gộp chia cho doanh thu, sau đó nhân 100% sẽ cho ra tỷ lệ phần trăm. Chỉ số này cho thấy mức độ lợi nhuận gộp mà doanh nghiệp đạt được từ hoạt động sản xuất và kinh doanh, sau khi đã trừ đi các chi phí trực tiếp liên quan.
Đây là một trong những chỉ số cốt lõi đánh giá hiệu quả tài chính, Gross Margin phản ánh sức khỏe và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Nếu chỉ số này cao, điều đó cho thấy doanh nghiệp có khả năng tạo ra lợi nhuận ấn tượng từ hoạt động kinh doanh. Ngược lại, Gross Margin thấp có thể là dấu hiệu cảnh báo về khó khăn trong việc duy trì lợi nhuận, đòi hỏi doanh nghiệp phải xem xét chiến lược như điều chỉnh giá bán hoặc tối ưu hóa chi phí sản xuất để cải thiện hiệu quả kinh doanh.
Công thức tính Gross Profit Margin – Biên lợi nhuận gộp
Công thức tính Biên lợi nhuận gộp
Chỉ số Biên lợi nhuận gộp sẽ được tính dựa theo công thức như sau:
Gross Margin = (Lợi nhuận gộp / Doanh thu thuần) x 100%
Trong đó:
- Doanh thu thuần = Doanh thu từ bán hàng và cung cấp dịch vụ – Các khoản giảm trừ (như chiết khấu, hàng trả lại, thuế…).
- Lợi nhuận gộp = Doanh thu thuần – Giá vốn hàng bán.
Ví dụ về việc tính GPM trên Báo cáo tài chính
Để tính GPM chúng ta cần lấy số liệu từ Báo cáo kết quả kinh doanh (Đơn vị: triệu đồng).
Ví dụ:
- Doanh thu thuần: 1,000 triệu.
- Chi phí hàng hóa bán ra: 700 triệu.
- Tính lợi nhuận gộp: 1,000 – 700 = 300 triệu.
⇒ Tính GPM: (300/1,000) x 100 = 30%.
Các yếu tố tác động đến biên lợi nhuận gộp
Năng suất sản xuất và hiệu quả vận hành
Gross Profit Margin là tỷ lệ được tính bằng cách so sánh lợi nhuận gộp với doanh thu. Trong đó, lợi nhuận gộp được xác định bằng doanh thu trừ đi các chi phí trực tiếp liên quan đến sản xuất hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ.
Khi doanh nghiệp nâng cao hiệu suất sản xuất, tối ưu hóa chi phí và gia tăng sản lượng, lợi nhuận gộp sẽ được cải thiện, kéo theo chỉ số Gross Margin tăng lên. Ngược lại, nếu hiệu suất sản xuất giảm, chi phí tăng cao và sản lượng bị sụt giảm, lợi nhuận gộp sẽ suy giảm, dẫn đến Gross Profit Margin giảm sút.
Thu nhập từ hoạt động bán hàng
Khi doanh thu tăng mà chi phí sản xuất không tăng tương ứng, lợi nhuận gộp và Gross Margin sẽ tăng. Nếu doanh thu giảm nhưng giá vốn được tối ưu, biên lợi nhuận có thể không bị ảnh hưởng nhiều. Tuy nhiên, nếu doanh thu không đủ bù chi phí, chỉ số Gross Margin mất ý nghĩa vì doanh nghiệp không tạo ra lợi nhuận.
Chính sách định giá sản phẩm
Định giá sản phẩm là việc xác định giá bán dựa trên chi phí sản xuất, chi phí kinh doanh và lợi nhuận kỳ vọng. Ngay cả khi vốn đã được tối ưu và sản phẩm bán chạy, việc định giá không phù hợp vẫn có thể khiến Gross Margin thấp. Nếu giá bán quá thấp so với chi phí, biên lợi nhuận sẽ giảm. Ngược lại, định giá quá cao có thể làm khách hàng không mua, dẫn đến doanh thu và Gross Margin cùng giảm.
Biện pháp quản lý rủi ro một cách hiệu quả
Quản lý rủi ro là việc nhận diện, đánh giá và kiểm soát các rủi ro có thể tác động đến hoạt động kinh doanh. Một công ty có chính sách quản lý rủi ro hiệu quả giúp giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn, hạn chế chi phí phát sinh, từ đó góp phần gia tăng biên lợi nhuận.
Cách nâng cao tỷ lệ lợi nhuận gộp (Gross Margin)
Tối ưu hóa chi phí sản xuất
Khi công ty mở rộng, họ có thể tận dụng lợi thế quy mô để đặt hàng số lượng lớn, thương lượng điều khoản thanh toán tốt hơn với nhà cung cấp hoặc tăng khối lượng sản xuất, giúp giảm chi phí sản xuất. Ngoài ra, việc chuyển sang sử dụng nguyên liệu có giá thành rẻ hơn cũng góp phần giảm giá vốn hàng bán và tăng tỷ suất lợi nhuận gộp.
Tuy nhiên, cần thận trọng trong việc cắt giảm chi phí sản xuất, vì nếu chất lượng sản phẩm giảm sút sẽ khiến khách hàng quay lưng. Điều này sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến doanh thu và lợi nhuận.
Phát triển và mở rộng quy mô hoạt động
Nếu muốn giảm chi phí sản xuất mà vẫn đảm bảo chất lượng, nhiều doanh nghiệp sẽ áp dụng chiến lược mở rộng quy mô sản xuất. Đây là giải pháp hiệu quả trong dài hạn, giúp giảm chi phí trung bình cho nguyên liệu, máy móc, nhân công và các tài sản khác, từ đó cải thiện hiệu suất kinh doanh.
Điều chỉnh giá bán phù hợp
Trong bối cảnh kinh tế biến động như hiện nay, việc điều chỉnh giá có thể trở thành giải pháp cần thiết khi lợi nhuận bị thu hẹp. Doanh nghiệp cần theo dõi sát sao giá cả của đối thủ cạnh tranh để đảm bảo không vô tình tạo cơ hội cho khách hàng chuyển sang lựa chọn thay thế rẻ hơn.
Nên thực hiện tăng giá một cách từ từ hoặc thông báo trước cho khách hàng, giúp họ có thời gian chuẩn bị và cảm thấy được tôn trọng. Cách tiếp cận này không chỉ duy trì sự hài lòng của khách hàng mà còn giảm thiểu rủi ro mất doanh thu.
Gross Margin bao nhiêu là tốt?
Gross Profit Margin ổn định qua thời kỳ
Các doanh nghiệp thường duy trì Gross Profit Margin (GPM) ổn định qua các kỳ. Tuy nhiên, khi thị trường xuất hiện đối thủ cạnh tranh mới hoặc doanh nghiệp thay đổi mô hình kinh doanh, chỉ số này có thể biến động đáng kể.
Nếu GPM giảm bất thường, cần đánh giá kỹ các nguyên nhân. Hiệu quả sản xuất thấp và doanh thu giảm thường là hai yếu tố chính dẫn đến tình trạng này. Ngược lại, sự gia tăng GPM sẽ cho thấy dấu hiệu phục hồi sau khủng hoảng, sự ra mắt sản phẩm mới, hoặc lợi thế từ việc đối thủ rút lui khỏi thị trường. Việc phân tích kỹ những thay đổi này giúp doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược phù hợp.
Gross Profit Margin có xu hướng tăng qua thời kỳ
Tỷ suất lợi nhuận gộp tăng qua các kỳ là dấu hiệu tích cực, cho thấy doanh nghiệp đã tối ưu giá vốn nhờ nâng cấp hoạt động sản xuất. Điều này đồng thời phản ánh lợi thế và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ngày càng được củng cố.
Gross Profit Margin cao hơn so với trung bình ngành
Nhà đầu tư nên đối chiếu GPM giữa các doanh nghiệp cùng ngành để đánh giá chính xác hiệu quả kinh doanh. Trong cùng một ngành, doanh nghiệp có GPM cao hơn thường có lợi thế cạnh tranh tốt hơn.
Một số thắc mắc phổ biến liên quan đến biên lợi nhuận gộp
Biên lợi nhuận gộp có phản ánh hiệu quả của doanh nghiệp không?
Biên lợi nhuận gộp phản ánh khả năng của doanh nghiệp trong việc tạo ra lợi nhuận từ doanh thu sau khi trừ đi chi phí trực tiếp liên quan đến sản phẩm hoặc dịch vụ. Tuy nhiên, nó không đánh giá toàn diện hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, vì còn phải xem xét các chi phí hoạt động khác.
Làm thế nào để tăng biên lợi nhuận gộp?
Để tăng biên lợi nhuận gộp, doanh nghiệp có thể cải thiện hiệu quả sản xuất, giảm chi phí nguyên vật liệu, hoặc điều chỉnh giá bán sản phẩm/dịch vụ sao cho phù hợp với chi phí.
Biên lợi nhuận gộp có thay đổi theo ngành không?
Biên lợi nhuận gộp có thể thay đổi đáng kể giữa các ngành nghề. Những ngành có chi phí sản xuất thấp như phần mềm hoặc công nghệ có thể có biên lợi nhuận gộp cao, trong khi các ngành sản xuất nặng hoặc bán lẻ có thể có biên lợi nhuận gộp thấp hơn.
Gross Margin không chỉ là thước đo tài chính quan trọng mà còn là cơ sở để doanh nghiệp đề xuất chiến lược phát triển bền vững. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về các thuật ngữ chứng khoán như: phân tích cơ bản chứng khoán, phân tích kỹ thuật, full margin, call margin thì hãy truy cập Tạp Chí Tài Chính thường xuyên để không bỏ lỡ những thông tin mới nhất nhé!
