Hiện nay, có rất nhiều doanh nghiệp chọn hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu. Bởi đây là một cách làm mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp và cổ đông. Vậy trả cổ tức bằng cổ phiếu định nghĩa là gì? Hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu có ưu và nhược điểm gì? Hãy cùng Tạp Chí Tài Chính tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Cổ tức là gì?
Khái niệm cổ tức
Theo quy định tại khoản 5, Điều 4 của Luật Doanh nghiệp năm 2020, cổ tức là khoản lợi nhuận mà công ty chia cho cổ đông sau khi đã hoàn thành các nghĩa vụ tài chính, bao gồm thuế.
Đây là nguồn thu nhập của các nhà đầu tư, được trả dựa trên tỷ lệ số cổ phần mà cổ đông nắm giữ so với tổng vốn cổ phần. Việc chi trả cổ tức không chỉ thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp đối với cổ đông mà còn phản ánh cam kết đồng hành lâu dài cùng nhà đầu tư.
Các hình thức trả cổ tức phổ biến hiện nay
Trả cổ tức bằng tiền mặt
Đây là cách thức truyền thống và được sử dụng phổ biến, trong đó doanh nghiệp thanh toán trực tiếp một khoản tiền mặt cho cổ đông. Mặc dù hình thức này mang lại lợi ích tức thì cho cổ đông, họ phải chịu thuế thu nhập cá nhân với mức 5% trên số cổ tức nhận được.
Trả cổ tức bằng cổ phiếu
Trong trường hợp này, doanh nghiệp không trả cổ tức bằng tiền mà sử dụng cổ phiếu thưởng để phân phối cho cổ đông. Hình thức này thường được áp dụng khi công ty muốn giữ lại tiền mặt để tái đầu tư hoặc không có đủ tiền mặt dự trữ. Trả cổ tức bằng cổ phiếu mang lại lợi thế đáng kể, chẳng hạn như giúp cổ đông tăng số lượng cổ phiếu nắm giữ, không phải chịu thuế thu nhập cá nhân, và dễ dàng định giá cổ phần trong các giao dịch tương lai.
Cả hai hình thức trên đều có ưu và nhược điểm, phù hợp với chiến lược tài chính của doanh nghiệp cũng như nhu cầu đầu tư của cổ đông. Việc lựa chọn phương thức nhận cổ tức nên dựa trên tình hình tài chính của công ty và mục tiêu cá nhân của nhà đầu tư.
Lợi ích của việc trả cổ tức bằng cổ phiếu
Trả cổ tức bằng cổ phiếu là hình thức doanh nghiệp phân phối lợi nhuận cho cổ đông thông qua việc phát hành thêm cổ phiếu mới, thay vì chi trả bằng tiền mặt. Hình thức này mang lại nhiều lợi ích cho cả doanh nghiệp và nhà đầu tư.
Lợi ích của việc trả cổ tức bằng cổ phiếu đối với doanh nghiệp:
- Bảo toàn nguồn vốn: Việc phát hành cổ phiếu mới giúp doanh nghiệp giữ lại tiền mặt, từ đó có thể tái đầu tư vào các dự án phát triển, mở rộng quy mô hoặc củng cố tài chính.
- Cải thiện cấu trúc vốn: Tăng vốn chủ sở hữu thông qua việc phát hành cổ phiếu mới giúp cải thiện tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu, từ đó nâng cao khả năng tài chính và giảm rủi ro tài chính cho doanh nghiệp.
- Tăng tính thanh khoản: Việc phát hành thêm cổ phiếu làm tăng số lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường, gián tiếp tăng tính thanh khoản của cổ phiếu đó, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao dịch và thu hút nhà đầu tư.
Lợi ích của việc trả cổ tức bằng cổ phiếu đối với nhà đầu tư:
- Tăng số lượng cổ phiếu sở hữu: Nhà đầu tư nhận được cổ phiếu mới, tăng tổng số cổ phiếu mà họ nắm giữ mà không phải bỏ thêm vốn. Tuy nhiên, giá trị tài sản của họ không thay đổi do giá cổ phiếu bị pha loãng.
- Không chịu thuế thu nhập cá nhân: Khác với cổ tức bằng tiền mặt, cổ tức bằng cổ phiếu không bị đánh thuế thu nhập cá nhân, giúp nhà đầu tư tiết kiệm chi phí thuế.
- Tăng tính thanh khoản: Việc tăng số lượng cổ phiếu lưu hành có thể làm tăng tính thanh khoản của cổ phiếu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mua bán trên thị trường.
Tuy nhiên, nhà đầu tư cần lưu ý rằng việc phát hành cổ phiếu mới có thể dẫn đến việc pha loãng giá trị cổ phiếu, ảnh hưởng đến giá trị tài sản của họ. Do đó, việc đánh giá kỹ lưỡng tình hình tài chính và chiến lược phát triển của doanh nghiệp là rất quan trọng trước khi quyết định đầu tư.
Quy trình trả cổ tức bằng cổ phiếu
Việc trả cổ tức bằng cổ phiếu là một quy trình quan trọng, đòi hỏi sự chuẩn bị và thực hiện theo các bước rõ ràng và có hệ thống. Dưới đây là 4 bước chính trong quy trình trả cổ tức bằng cổ phiếu:
Bước 1: Thông qua quyết định trả cổ tức
Tại cuộc họp Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ), cổ đông sẽ thảo luận và thông qua quyết định về việc trả cổ tức cho các cổ đông bằng cổ phiếu. Trong quá trình này, các cổ đông sẽ biểu quyết để xác định tỷ lệ cổ tức, phương thức chi trả và các điều kiện liên quan. Quyết định này phải được đa số cổ đông ủng hộ để có hiệu lực.
Bước 2: Ban hành nghị quyết triển khai quyết định
Sau khi quyết định trả cổ tức được thông qua tại ĐHĐCĐ, Hội đồng quản trị (HĐQT) sẽ ban hành nghị quyết chính thức để triển khai quyết định này. Nghị quyết sẽ nêu rõ các thông tin quan trọng như tỷ lệ cổ tức cụ thể, số lượng cổ phiếu phát hành, ngày ghi nhận cổ đông đủ điều kiện nhận cổ tức và thời gian thực hiện. Thông tin này phải được công bố công khai để đảm bảo sự minh bạch và rõ ràng.
Bước 3: Triển khai quyết định
Ban kiểm soát sẽ tiến hành kiểm tra và giám sát việc thực hiện quyết định trả cổ tức bằng cổ phiếu. Công việc này bao gồm việc đảm bảo rằng các thủ tục hành chính và pháp lý liên quan đến việc phát hành cổ phiếu đã được thực hiện đúng quy định. Ban kiểm soát sẽ phối hợp với các bộ phận liên quan để xác minh tính chính xác và hợp pháp của các hoạt động này.
Bước 4: Thực hiện giao dịch và phân phối cổ phiếu
Sau khi các bước chuẩn bị và kiểm tra đã hoàn tất, doanh nghiệp sẽ phát hành cổ phiếu mới theo tỷ lệ cổ tức đã được thông qua và phân phối cho các cổ đông hiện hữu. Cổ đông sẽ nhận được cổ phiếu thay vì tiền mặt. Việc phân phối cổ phiếu này có thể được thực hiện thông qua các phương thức như chuyển khoản hoặc thông qua tài khoản chứng khoán của cổ đông, tùy thuộc vào quy định của từng công ty.
Quy trình trả cổ tức bằng cổ phiếu giúp doanh nghiệp tái đầu tư nguồn lợi nhuận vào hoạt động phát triển, đồng thời mang lại cơ hội tăng trưởng cho cổ đông mà không cần chi tiêu tiền mặt.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định trả cổ tức bằng cổ phiếu
Vấn đề trả cổ tức bằng cổ phiếu của một doanh nghiệp phần lớn phụ thuộc vào 3 yếu tố chính.
- Chính sách và tình hình tài chính của doanh nghiệp: Khi lựa chọn trả cổ tức bằng cổ phiếu thì doanh nghiệp cần đảm bảo có đủ nguồn vốn lưu động mà không gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh.
- Kế hoạch kinh doanh: Là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định trả cổ tức bằng cổ phiếu. Bởi trước khi quyết định trả cổ tức bằng hình thức chia cổ phiếu thì doanh nghiệp cần đảm bảo nguồn vốn cần thiết cho các kế hoạch kinh doanh không bị ảnh hưởng gì.
- Mong muốn của cổ đông: Không ít cổ đông mong muốn được trả cổ tức bằng cổ phiếu để tăng tỷ lệ sở hữu.
Những hạn chế của việc chia cổ tức bằng cổ phiếu
Bên cạnh những ưu điểm kể trên, việc chia cổ tức bằng cổ phiếu không tránh khỏi những hạn chế:
Khiến giá cổ phiếu giảm
Sau khi trả cổ tức bằng cổ phiếu, trường hợp doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả thì giá cổ phiếu có thể sẽ giảm mạnh.
Tốn kém thời gian
Nếu nhà đầu tư muốn bán cổ phiếu thì bạn phải chờ vài tháng để cổ phiếu mới phát hành và chuyển vào tài khoản. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cần cân nhắc và phân tích kỹ lưỡng tình hình tài chính của doanh nghiệp. Trong đó, một số doanh nghiệp tuy sử dụng báo cáo tài chính và nhiều thủ thuật tích cực thế nhưng lại không tạo lợi nhuận cao.
Khiến cổ phiếu bị pha loãng
Việc trả cổ tức bằng cổ phiếu khiến giá cổ phiếu bị pha loãng. Đồng thời, gián tiếp khiến giá cổ phiếu khó tăng lại trong những năm tiếp theo.
Cách tính giá cổ phiếu sau khi chia cổ tức bằng cổ phiếu
Khi công ty thực hiện việc chia cổ tức bằng cổ phiếu, số lượng cổ phiếu mà cổ đông sở hữu sẽ tăng lên. Tuy nhiên, giá cổ phiếu sẽ có xu hướng giảm tương ứng với tỷ lệ chia cổ tức. Công thức tính giá cổ phiếu sau khi chia cổ tức bằng cổ phiếu như sau:
Giá cổ phiếu sau khi chia cổ tức = Giá cổ phiếu trước khi chia / (1 + tỷ lệ chia cổ phiếu)
Ví dụ minh họa: Công ty X hiện có cổ phiếu trị giá 150.000 VNĐ. Nếu công ty quyết định chia cổ tức theo tỷ lệ 1:2 (cổ đông nhận 2 cổ phiếu mới cho mỗi cổ phiếu hiện tại), giá cổ phiếu sau khi chia sẽ được tính như sau:
Giá cổ phiếu sau khi chia = 150.000 / (1 + 2) = 150.000 / 3 = 50.000 VNĐ.
Trong trường hợp này, sau khi chia cổ phiếu, giá trị mỗi cổ phiếu sẽ giảm xuống còn 50.000 VNĐ mặc dù cổ đông sở hữu nhiều cổ phiếu hơn.
Những cổ phiếu trả cổ tức cao
Những cổ phiếu trả mức cổ tức cao thường là cổ phiếu của các doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh ổn định. Lợi nhuận bền vững cũng là yếu tố khiến doanh nghiệp trả cổ tức cao.
Ví dụ: Một số mã cổ phiếu ngành năng lượng trả cổ tức cao như
- ASM (Tập đoàn Sao Mai Group).
- BCG (CTCP Bamboo Capital).
- GEG (CTCP điện Gia Lai).
Một số mã cổ phiếu ngành ngân hàng trả cổ tức cao như mã cổ phiếu sau:
- BID (Ngân hàng BIDV).
- CTG (Ngân hàng Vietinbank).
- VCB (Ngân hàng Vietcombank).
- MBB (Ngân hàng Quân đội).
Một số mã cổ phiếu ngành bất động sản trả cổ tức cao như:
- VHM (Công ty Cổ phần Vinhomes).
- DIG (Tổng Cty Cổ phần Đầu tư Phát triển Xây dựng).
- DXG (CTCP Tập đoàn Đất Xanh).
- KDH (CTCP Đầu tư và Kinh doanh Nhà Khang Điền).
- NLG (Công ty cổ phần Đầu tư Nam Long).
- CSC (CTCP Tập đoàn COTANA).
Những câu hỏi thường gặp khi chia cổ tức bằng cổ phiếu
Mặc dù, được nhiều doanh nghiệp lựa chọn nhưng hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu vẫn là một “dấu chấm hỏi” của các nhà đầu tư. Để doanh nghiệp của bạn không gặp khó khăn khi trả cổ tức bằng cổ phiếu thì hãy tham khảo một số câu hỏi được Tạp Chí Tài Chính tổng hợp nhé!
Trả cổ tức bằng cổ phiếu khi nào được bán?
Thông thường, cổ đông có thể bán cổ phiếu sau khi cổ phiếu được giao dịch trên thị trường chứng khoán. Thời điểm bán cổ phiếu dựa vào thời gian giao dịch và quy định của sàn chứng khoán.
So sánh trả cổ tức bằng tiền và trả cổ tức bằng cổ phiếu
Tại điều 135 của Luật Doanh nghiệp năm 2020 quy định, có 2 hình thức trả cổ tức là trả cổ tức bằng tiền và trả cổ tức bằng cổ phiếu. Bản chất, 2 loại hình thức trả cổ tức có những điểm khác nhau cơ bản.
Bảng so sánh giữa trả cổ tức bằng tiền và trả cổ tức bằng cổ phiếu:
| Tiêu chí | Trả cổ tức bằng tiền mặt | Trả cổ tức bằng cổ phiếu |
| Phương thức nhận cổ tức | Cổ đông nhận tiền mặt trực tiếp. | Cổ đông nhận cổ phiếu mới thay vì tiền mặt. |
| Tính thanh khoản | Cổ đông có thể nhận tiền mặt ngay lập tức cho các mục đích cá nhân. | Cổ đông không nhận tiền mặt mà nhận cổ phiếu, không thể sử dụng ngay lập tức. |
| Ảnh hưởng đến cổ phần | Không làm thay đổi số lượng cổ phiếu đang lưu hành. | Tăng số lượng cổ phiếu lưu hành, có thể gây pha loãng cổ phiếu và ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. |
| Lợi ích đối với cổ đông | Cổ đông có tiền mặt để sử dụng ngay lập tức hoặc đầu tư. | Cổ đông có thể gia tăng số cổ phiếu nắm giữ, nếu công ty phát triển sẽ tạo ra lợi nhuận dài hạn. |
| Lợi ích đối với doanh nghiệp | Doanh nghiệp phải có đủ tiền mặt để chi trả cho cổ đông, có thể gặp khó khăn nếu thiếu tiền mặt. | Doanh nghiệp không phải chi tiền mặt, có thể giữ lại vốn để tái đầu tư và phát triển. |
| Thuế | Cổ đông phải chịu thuế thu nhập cá nhân từ số tiền nhận được (5%). | Không bị đánh thuế thu nhập cá nhân, giúp cổ đông tiết kiệm chi phí. |
Tóm lại, trả cổ tức bằng cổ phiếu là hình thức trả cổ tức mang đến nhiều lợi ích cho doanh nghiệp lẫn cổ đông. Tuy nhiên, nhà tư nên cân nhắc thật kỹ trước khi quyết định chọn mua cổ phiếu từ công ty có chính sách trả cổ tức bằng cổ phiếu. Đừng quen theo dõi Tạp Chí Tài Chính để tìm hiểu thêm nhiều kiến thức về đầu tư cổ phiếu hoặc tư vấn tài chính cá nhân hiệu quả nhé!
